Koipearen banaketa eta kolorea kontuan hartzea, marka ezberdinak probatzea eta sukaldaritza-trikimailu errazak eskura edukitzeak urdaiazpiko on bat aukeratzen eta hezurra ere aprobetxatzen laguntzen digu.

Urdaiazpiko eta beso iberikoak kalitate handiko produktuak dira, naturalak eta artisau-produktu bikain gisa mundu osoan ezagunak. Baina, badakigu ondo aukeratzen? Kalitate ziurtatuko jakiak diren arren eta gustu eta poltsiko guztietarako aukerak dauden arren, onena aurkitzea ez da beti erraza izaten. Zeri erreparatu behar diogu? Zer xehetasunek egiten dute aldea? Artikulu honetan, aholku erraz batzuk ematen dira urdaitegian ondo aukeratzeko: urdaiazpiko on bat nola aukeratu, eta, behin etxean nola aprobetxatu ahalik eta gehien.

Urdaiazpiko on bat aukeratzea

Urdaitegian erostea, batzuetan, zorizko joko batean parte hartzearen parekoa da: sen eta zorte on pixka batekin, posible da etxera saritxo batekin bueltatzea. Dozenaka urdaiazpiko eta besok beren xarma erakusten dute, eta ia denek dute itxura ona; baina, nola igarri zein den onena? Nork ez du sentitu noizbait itsu-itsuan erosten ari zela?

Zalantza horiei aurre egin, eta ondo aukeratzeko, komeni da aholku batzuk aintzat hartzea. Horietako batzuk dira:

• Haragiak kolore gorrixka izan behar du, eta ukitzean, nabaritu behar da produktua behintzat bederatzi hilabetez egon dela lehortegian (egokiena urtebete edo gehiago da).
• Muskuluen arteko koipeak modu homogeneoan banatuta egon behar du, gehiegikeriarik eta gabeziarik gabe.
• Kanpoko koipea uniformea izan behar da, eta ez oso horixka, horrek urdaiazpikoa gehiegi zaharkitu dela erakusten duelako.
• Saltzailea oso lagungarria izan daiteke, kontsumitzaileak aholkatzen uzten badio: eskainitako produktua ondo ezagutzeak informazio garrantzitsua eman diezazuke, eta erosleen ekonomiarekin eta gustuekin asmatzen saiatuko da, berriz erosi diezaioten.
• Alde handia dago informazio fidagarria eskuratzen bada jatorri-deituren, txerri-arraza ezberdinen eta urdaiazpiko eta beso moten gainean.
• Urdaiazpiko marka eta mota ezberdinak kopuru txikitan probatzea metodo on bat da erabakitzeko zer produktu marka edo mota egokitzen den hobeto ahosabaira eta poltsikora.

Urdaiazpikoa ahalik eta gehien aprobetxatzeko ideiak

Ezkur-urdaiazpiko eta beso iberikoak kalitate bikainekoak dira. “Pata negra” txerrietatik datoz, eta larreetan era naturalean elikatuz askatasunean bizi izan diren animaliak dira. Horregatik, zenbat eta gutxiago manipulatu, hobe. Mokaduko xerra finetan eta giro-tenperaturan zerbitzatzen badira, ez dago hauen testura edo zaporea hobe dezakeen sukaldaririk.

Hala ere, aukerarik onenarekin gozatzeak ez du esan nahi gainontzekoa bota edo alferrik galdu behar denik. Pieza iberikoak, koipetik hasita hezurreraino, milaka erabilera izan ditzakete sukaldean:

• Soberako koipe-zatiak su baxuan desegiten dira, eta gainontzeko koipea hozkailuan gordetzen da, pote itxi batean. Patata eta haragi gisatua, txerri-erregosia eta pata frijituak egitean ere, erretzeko olioari koilarakada bat koipe bota diezaiokegu. Detaile horrek ukitu gozoa emango die platerei.
• Hezurra salda egiteko erabil daiteke, baina baita gelatina bat egiteko ere. Horretarako, haragi-salda hezurrarekin egosten uzten da bolumena murriztu, zaporea kontzentratu eta saldak testura krematsua eta gelatinakara hartzen duen arte. Hozten denean, hozkailuan gordetzen da edo izotz-zatien moldeetan izoztu. Modu horretara, zopak, eltzekoak edo gisatuak prestatzean plateraren zaporea areago daiteke. Koilarakada edo izotz-zati bat gelatina nahikoa izango da usaingozatzeko eta ukitu berezia emateko, horren zaporea gailendu gabe.

Produktu serranoak (txerri zurietatik datoz eta merkeagoak dira) osagarririk gabe kontsumi daitezke, iberikoak bezala; baina joko handia ematen dute sukaldean, beste produktu batzuekin kozinatu edo nahasi daitezkeelako.

• Prestatzeko erraza den gosegarri erraz bat oliba-olio, baratxuri eta tomatearekin koipeztatutako ogi txigortua da; gainera, urdaiazpiko edo beso serrano xerra txiki batzuekin batera jan daiteke. Konbinazioa asko hobetuko da labean minutu batzuz sartzen bada, ez haragia kozinatzeko, koipeari bero pixka bat emateko baizik.
• Urdaiazpiko eta beso serranoen mozketak edo hain ikusgarriak ez diren parteak moztu eta bexamel oso lodiarekin nahas daitezke, kroketak egiteko. Frijituak ekidin nahi badira, bexamel berdinak pikillo-piperrak betetzeko balio dezake. Perretxiko batzuk sartzen badira, betegarriak eta errezetak balio erantsia izango dute.
• Beste aukera bat mozketei tipulinaren eta baratxuriaren olio errea gehitzea da. Hori azkeneko momentuan egiten da, zartagina sutik ateratzen denean eta baratxuria eta tipulina eginda daudenean. Nahikoa da bero-ukitu bat ematea urdaiazpiko- edo beso-zatiek zapore gozoa eman diezaioten olio erreari. Prestaketa horrek, leka, perretxiko eta kuiatxoa salteatuaz gain, bestelako barazkiak ontzeko balio du, bakarrik nahiz menestra batean konbinatuta.
• Urdaiazpikoa eta besoa produktu koipetsuak direnez, ondo uztartzen dira produktu freskoekin, kontrapuntu berezia ematen baitiete. Meloia edo angurriak oso zapore ona dute fin-fin moztutako urdaiazpiko- edo beso-xerrekin. Gauza bera gertatzen da urdaiazpiko- eta beso-zatitxoak entsaladara botatzen direnean, sagarra, udarea, mertxika, laranja edo mangoekin batera.