Gure dietari ematen dizkioten mantenugai guztiez gain, nabarmentzekoak dira sukaldean erabiltzeko moldakortasunagatik. Lekaleetan pentsatzen dugunean koilaraz jateko plateretan pentsatzen dugu, hala nola babarrunak, txitxirioak edo dilistak. Hala ere, lekadunen familia askoz zabalagoa da: ilarrak, soja, babak, edamamea eta baita kakahueteak ere elikagai-talde honetakoak dira. Nutrizio-balio handia dute eta milaka eratara jan daitezke, entsaladetatik hasi eta kremataraino.  

Zuntz, bitamina eta mineral ugari eta glutenik ez

Lekaleak dieta mediterraneoaren oinarrizko elikagaiak dira. Kontserban erosten badituguoso erraz presta daitezke. Haurrei, batzuetan, kosta egiten zaie haietara ohitzea, irin-testura dutelako, baina mantenugai ugari ematen dituen elikagaia da, eta oso beharrezkoa da euren garapenerako. Haien osaeran, proteinak % 20-30 dira, hazkunderako hain garrantzitsua den adin horretan funtsezkoak direnak, eta karbohidratoak % 50, hau da, ikastetxean eta kirol-jardueretan topera egoteko behar duten energia. Dena den, garrantzitsua da soja mantenugai multzo horretatik ateratzea, gainerakoek ez bezala, proteina gehiago, gantz osasungarri gehiago eta karbohidrato gutxiago dituelako. 

Ez dute glutenik, gluzemiko-indize baxua dute eta mutil zuntza ematen dute, hesteetako igarotzea erregulatzeko garrantzitsua. Horrez gain, B1, B2, B3, B6 eta E bitaminak ere badituzte, baita potasioa, magnesioa, zinka, burdina, fosforoa, selenioa eta kaltzioa mineralak ere. Ba al zenekien lekale plater batek baso bat esnek ematen duen kaltzio kantitatearen erdia eman dezakeela? 

Hiru eta bost lekale anoa artean, adinaren arabera 

6 hilabetetik aurrera, pixkanaka sar ditzakegu lekaleak gure seme-alaben elikaduran. Hortzak ateratzen zaizkien bitartean eta murtxikatzen ikasten duten bitartean, lagundu diezaiekegu txikituz edo pure bihurtuz. Kasu horretan, hobe da irabiagailua erabiltzea eta larruazala aprobetxatzea puregailutik pasatzea baino, eta horrela zuntz guztia mantenduko dugu.

Espainiako Pediatria Elkarteak 2-3 anoa gomendatzen ditu astean 6 hilabetetik aurrera. 3 eta 12 urte bitarteko haurrentzat, astean 2-4 lekale anoa izatea iradokitzen dute, eta 12 urtetik aurrera astean 4-5 anoara igotzea. 

Anoak kalkulatzeko orduan kontuan hartu behar da dentsitate ertaineko elikagaia dela. Hori dela eta, txikienentzako anoak 60-75 gramo pisatu behar ditu (lehorrean), eta 12 urtetik gorakoentzakoak, 80-95 gramo. 

Nola lortu haurrek lekaleak jatea?

Gure seme-alabek lekaleak kexatu gabe jan ditzaten lortzea erronka bihurtzen da batzuetan. Kasu horietan, praktikoena haien lekuan jartzea da, zer gustatzen zaien pentsatzea eta hori lekaleak maitatzen amaitzeko aprobetxatzea. 

Jarraian, mahaikide txiki horiek konbentzitzeko ideia batzuk emango dizkizugu. 

Alde erraza

Bizitzako lehen urteetan, ikusmenak pisu handiagoa du haurrek elikagaiak aukeratzeko orduan, ahosabaiak berak baino. Gehiegi landutako eltzekariak arraroegiak izan daitezke haurren begientzat. Garrantzitsua da haurrak argi eta garbi ikustea zer daraman koilarara edo zer ziztatu dezakeen sardexkarekin. Egositako txitxirio guztiak plateraren alde batean jartzeak edo menestra batean ezkutatu beharrean ilarrak urdaiazpikoarekin aurkezteak lehen kontaktu horiek errazten ditu.

Koloreekin jolastu

Haurren menuan oso kolore biziko errezetak sartzean beti lortzen da arrakasta. Hummusa txitxirioekin egindako pasta oso ezaguna da, eta haur askori asko gustatzen zaie. Ez dira hiru minutu baino gehiago behar horiek prestatzeko: txitxirio egosiak, tahina, limoi pare baten zukua, baratxuria nahierara eta txikitzailean txikitu. Txitxirioak egosi ditzakezu edo gure Eroski BIO txitxirio egosiak kontserban erabili. Horrela, ireki, nahastu, irabiatu eta gozatu besterik ez da egingo. Izan ere, osasungarriak izateaz gain, edozein ezustekoren aurrean despentsan eduki ditzakezun ekoizpen oso ekonomikoak dira. 

Haurrei gustatzen zaien aurkezpen ideia bat koloretako katilu batean jartzea da, eta azenario makilatxoekin, apioarekin edo bihi osoko pita txigortuko triangeluekin laguntzea. 

Barietate gehiago sartzeko, hummusa presta dezakezu ia edozein lekale egosirekin: dilistak, ilarrak, babarrunak… Probatu gure IGP Bañeza E-SELEQTIA babarrun zuriak edo EROSKI Basic dilista egosiak. Ilar izoztuak egiteko minutu gutxi beharko dituzunez, poltsa bat erabil dezakezu, desizoztu eta listo.

Lekale horiek beste elikagai batzuekin nahasten badituzu, koloretako hummus batekin harrituko dituzu: Dilista gorriak eta kurkuma, hori laranja lortzeko; babarrunak, erremolatxarekin, hummus arrosa izateko; edo garbantzuak, piperrekin, plater gorri bat lortzeko. 

Birrindu ere egin ditzakezu, beste osagairen bat gehituz eta lekale-pate erraz bat prestatuz. Edo, are gehiago, hummusa pizzetan edo hanburgesa saltsa gisa erabiltzea. 

Hanburgesak edo haragi-bolak

Badakigu umeei asko gustatzen zaizkiela hanburgesak,zergatik ez gonbidatu txitxirio- edo azenario-hanburgesak dastatzera?? Txitxirioen ordez dilistak, babarrunak edo ilarrak erabil ditzakezu, eta barazki sueztituak gehitu, nahierara eta oso txikituak (tipula urreztatua, azenarioa, piperrak, kuiatxoa, apioa…), ogi birrindua edo oloa, esne pixka bat edo barazki-salda eta arrautza, hobeto loditzeko.  

Aukeratutako osagaien arabera, hanburgesek kolore laranja, berdea edo txigortua izango dute. Trikimailu ona k beraiek oratzera animatzea da: zapalduak, xerra errusiarrak balira bezala, edo etxean egindako haragi-bolen moduan biribilduak. Gustura ikusiko dute platerean beren eskuekin sortu dutena!  

Falafela probatzera anima ditzakezu; Ekialde Hurbilean txitxirioekin egiten dituzten kroketak dira. Jan itzazu jogurt-saltsaz eta animatu haurrak eskuekin jatera, saltsan bustita. ikaragarri gustatuko zaie! 

Kroketak eta pasta

Oso arraroa da haurrek zein helduek kroketa-erretilu bati muzin egitea. Eltzekariak sobratu dira? Hondarrekin egindako sukaldaritzari esker hondarrek bizialdi gehiago dituzte; adibidez, eltzekariak kroketa gozo-gozo bihur daitezke. Eltzekariari bexamel pixka bat bota, irabiagailutik pasa eta dilista-edo eltzeko-kroketa ore ezin hobea lortuko dugu. Osasungarriagoak izan daitezen, utzi alde batera gantz gehien duten osagaiak, hala nola txorizoa edo hirugiharra. Kasu honetan ere, haurrak gu laguntzea animatu ditzakegu, kroketei forma emateko, adibidez. 

Beste aukera erakargarri bat pasta da. Nork esango lieke ezetz bola beganodun espagetiei (dilista egosiekin eta liho-haziekin eginak)? 

Beratzen jartzearen arduradun egin

Haurrak txiki-txikitatik sukaldean sartzeko moduetako bat zeregin errazenetan parte hartzera animatzea da. Txitxirioak edo babarrunak beratzen jar ditzaten utz diezaiekegu. Lekaleak soltean badira, harriak ote dauden bilatzen laguntzeko eska diezaiekegu. Behin platerean daudela, gogora ekar diezaiekegu lekale horiek haien laguntzari esker prestatu ditugula. 

Errezeta gozoak haur eta helduentzat

Lekaleak asteko menuan maiz sartzeko eta nutrizio-profil egokia izateko, hobe da erregosiak barazkiekin prestatzea edo zitriko-ozpinez ondutako entsalada originalen alde egitea. Txorizoa, hirugiharra edo odolkia noizean behin baino ez gehitu behar zaizkie. 

Gisatu guztietara egokitzen dira, entsaladan ezin hobeak dira eta hornigai gisa ere hartzen dira. Modu asko daude lekaleak txikienen menuetan sartzeko, eta, bide batez, baita gureetan ere